ပိုၼ်းတူဝ်ၵႅပ်ႈ သြႃႇၸဝ်ႇသီဝၼ်း ဝႃႇရိၼ်ႇတ

ဝတ်ႉတိယသထၢၼ် မႄႈတႅင် ၵဵင်းမႆႇ မိူင်းထႆး

သြႃႇၸဝ်ႈလူင်သီဝၼ်း ဝႃႇရိၼ်ႇတ ၼႆႉ ပဵၼ်ၸဝ်းၵႂၢၼ်းဝတ်ႉယူႇ တီႈဝတ်ႉတိယသထၢၼ် ၼ်ႂးၸႄႈဝဵင်းမႄႈတႅင် ၸႄႈတွၼ်ႈၵဵင်းမႆႇ မိူင်းထႆး တင်ႈတႄႇပီပုတ်ႉထ 2518 (1975) မႃး ထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ်(2020)ၼႆႉ လႆႈ 45 ပီမိူင်းယဝ်ႉ။ ဢိင်ၼိူဝ်ၸိုဝ်ႈၸႄႈဝဵင်းတီႈသြႃႇၸဝ်ႈႁဝ်း သဝ်းထင် ၵႂၢၼ်းဝတ်ႉၼၼ်ႉသေလႄႈ သင်ႇၶၸဝ်ႈလႄႈတၵႃႇတႆးတင်းၼမ် မီးတင်းၼပ်ႉထိုဝ်သြႃႇၸဝ်ႈသေ ႁိၵ်ႈႁွင်ႉတူၵ်ႇၸိုဝ်ႈသြႃႇၸဝ်ႈဝႃႈ “ၸဝ်ႈသြႃႇမႄႈတႅင်” ၼႆယူႇယဝ်ႉ။

ၸႃႇတိတီႈၵိူတ်ႇ
သြႃႇၸဝ်ႈသီဝၼ်း ဝႃႇရိၼ်ႇတ ၼႆႉ ပဵၼ်လုၵ်ႈၸၢႆးပေႃႈထဝ်ႈမုၼ်လႅင် မႄႈထဝ်ႈမုၼ်ပႅင်း ဝၢၼ်ႈၶူင်ႈၵၢဝ်ႉ ဢိူင်ႇသၼဵၼ်း တူင်ႇဝဵင်းပၢင်လူင်၊ ၵိူတ်ႇႁၼ်ၼႃႈမႃး မိူဝ်ႈပီ 1946 သေ ၸိုဝ်ႈၸဝ်ႈမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉႁွင်ႉဝႃႈ “ၸၢႆးၶမ်းလူႇ” ၼႆယဝ်ႉ။ သြႃႇၸဝ်ႈမီးပီႈၼွင်ႉႁူမ်ႈတွင်ႉၵၼ် 8 ၵေႃႉသေ သြႃႇၸဝ်ႈႁဝ်းပဵၼ်ပီႈဢၢႆႈလူင်ၶဝ်ယဝ်ႉ။

ၵၢၼ်ႁဵၼ်းလႄႈၵၢၼ်ၶဝ်ႈၼ်ႂးသႃႇသၼႃႇ
ၸၢႆးၶမ်းလူႇ(ၵေႃႉတေပဵၼ်မႃးၸဝ်ႈသြႃႇမႄႈတႅင်) ၶိုၼ်ႈယူႇဝတ်ႉသၼဵၼ်း မိူဝ်ႈဢႃႇယုၸဝ်ႈ လႆႈ 17 ၶူပ်ႇသေ ႁဵၼ်းဢဝ်လိၵ်ႈလၢႆးငဝ်ႈပိုၼ်ႉ တမ်ႈတီႈသြႃႇၸဝ်ႈၵုမႃႇရ(ႁွင်ႉ ၸဝ်ႈသြႃႇ ၵုင်ႇမႃႇ)၊ ပဵၼ်သၢင်ႇမိူဝ်ႈပီ 1963၊ ထိုင်မႃးပီ 1967 မိူဝ်ႈဢႃႇယုၸဝ်ႈ ယၢင်ႈၶဝ်ႈ 21 ၼၼ်ႉ ပေႃႈထဝ်ႈ ၵၼ်းၸဵတ်းလႄႈပႃႈၸၢင်းမူၼ်းၶဝ် ပဵၼ်ၽူႈၵမ်ႉထႅမ်ပၸ်ၸယႃႇၼုၵ်ႉၵႁ၊ ၸဝ်ႈသြႃႇဢိၼ်ႇတႃႇ ဝတ်ႉလွႆသၢမ်ႁူဝ် ပဵၼ်သြႃႇဢုပၸ်သျေႇ၊ ၸဝ်ႈသြႃႇၼၼ်ႇတႃႇ ပဵၼ်သြႃႇၵမ်ႇမဝႃႇၽၢႆႇသၢႆႉ၊ ၸဝ်ႈသြႃႇၵုင်ႇမႃႇပဵၼ်ၵမ်ႇမဝႃႇၽၢႆႇၶႂႃ၊ ၸဝ်ႈသြႃႇၵုၼ ပဵၼ်ဢေႃးဝႃႇတႃႇၸရိယသေ ဢဝ်ၸဝ်ႈ ၶိုၼ်ႈပဵၼ်ရႁၢၼ်း(ၽိၵ်ႉၶု)တီႈၼ်ႂးသိမ်ႇဝတ်ႉ သၼဵၼ်း ၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ 

ၸဝ်ႈယၢမ်ႈႁဵၼ်းတၢင်းမေႃ တမ်ႈတီႈၸဝ်ႈသြႃႇမုၼိၼ်ႇတ ဝတ်ႉၵၢင်မိူင်း ဝဵင်းလႃႈသဵဝ်ႈ ဢၼ်ပဵၼ်ၸဝ်ႈတႆးယၢမ်ႈၵႂႃႇႁဵၼ်းလိၵ်ႈတီႈမိူင်းသီႇႁူဝ်ႇ ပွၵ်ႈမႃးၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။ ၽွင်းတိုၵ်ႉယူႇ သဝ်းတီႈဝဵင်းလႃႈသဵဝ်ႈၼၼ်ႉ သြႃႇၸဝ်ႈႁဝ်း လႆႈဢွၼ်ႁူဝ်ၶွတ်ႇၽွတ်ႈၸုမ်းထမ်ႇမၸၵ်ႈၵျႃႇ မိူင်းတဵမ် ဢၼ်မီးယူႇၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းဢွၵ်ႇဝဵင်းလႃႈသဵဝ်ႈၼၼ်ႉယူႇယဝ်ႉ။

ၶၢဝ်းတၢင်းမိူင်းထႆးလႄးၵမ်ႇပေႃးတီးယႃး
ၵွၼ်ႇၼႃႈပႆႇလႆႈမႃးပဵၼ်ၸဝ်ႈၵႂၢၼ်းဝတ်ႉတိယသထၢၼ်တီႈမႄႈတႅင်ၼၼ်ႉ သြႃႇၸဝ်ႈႁဝ်းလႆႈ ၽႃႇတတ်းလတ်းၶၢမ်ႈလွင်ႈယၢပ်ႇၽိုတ်ႇလႄႈတူဝ်ထူပ်းတင်းၼမ် ၼႆၼၼ်ႉ ပေႃးလဵပ်ႈႁဵၼ်း တူၺ်းပိုၼ်းတူဝ်ၵႅပ်ႈၸဝ်ႈႁဝ်းၼႆ တေႁူႉထိုင်ၸွမ်းၽွင်ႈယူႇ။ 

ဝၼ်းထိ 05/02/1968 သြႃႇၸဝ်ႈႁွတ်ႈထိုင်မိူင်းၵွၵ်ႇ ယူႇသဝ်းတီႈၼၼ်းပီၼိုင်ႈသေ သိုပ်ႇၶၢႆႉၵႂႃႇ ယူႇတီႈမိူင်းၽၢၼ်း(ၵဵင်းႁၢႆး) 3 ပီ၊ ဢိင်ၼိူဝ်ၶေႃႈၼႄႉၼမ်းသြႃႇၸဝ်ႈ သုၸိၼ်ႇတႃႇ ဝတ်ႉမိူင်းၽၢၼ်း ႁ်ႂႈၵႂႃႇပွင်ၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇ ႁႃတူဝ်ထူပ်းထႅင်ႈ ၼႆလႄႈ သြႃႇၸဝ်ႈႁဝ်းလႆႈသိုပ်ႇၶၢဝ်းတၢင်းၵႂႃႇယူႇ တီႈမွၵ်ႇၽႆးလိၼ်း မိူင်းၵမ်ႇပေႃးတီးယႃး 3 ပီ။ ၽွင်းသြႃႇၸဝ်ႈႁဝ်းယူႇတီႈမိူင်းၵမ်ႇပေႃးတီးယႃးၼၼ်ႉၵေႃႈ တၵႃႇယိင်းၸၢႆးတႆး တီႈမိူင်းၵမ်ႇပေႃးတီးယႃး ​​မေႃလိၵ်ႈတႆးၵၼ်ၼမ် ယွၼ်ႉသြႃႇၸဝ်ႈသွၼ်ပၼ် ၼ်ႂးၶၢဝ်းတၢင်း 3 ပီ မီးလုၵ်ႈႁဵၼ်းမွၵ်ႈ 460 ၵေႃႉပၢႆယူႇယဝ်ႉ။

ထိုင်မႃးပီ 1975 ၼၼ်ႉ လုၵ်ႉတီႈၵမ်ႇပေႃးတီးယႃးသေ ပွၵ်ႈၶိုၼ်းမိူင်းထႆး၊ သဝ်းထင်တီႈ မိူင်းထႆး တၼ်းလႆႈ 20 ဝၼ်း၊ မီးတၵႃႇဝတ်ႉတိယသထၢၼ်ၽိတ်ႈပၢင်းၸဝ်ႈၼင်ႈဝတ်ႉလႄႈ သြႃႇၸဝ်ႈႁဝ်းႁပ်ႉဢဝ်သေ ၸွမ်းတၵႃႇၵႂႃႇၵမ်းလဵဝ် ထိုင်တီႈဝတ်ႉယၢမ်းတဵင်ႈၶိုၼ်းယဝ်ႉ။ တင်ႈတႄႇၼၼ်ႉမႃး သြႃႇၸဝ်ႈႁဝ်း ပဵၼ်ၸဝ်ႈၵႂၢၼ်းဝတ်ႉတိယသထၢၼ်သေ ပူၵ်းပွင်ၼႃႈၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇ ၾိင်ႈငႄႈ ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ တႃႇပုၼ်ႈတင်းၼမ်မႃးယူႇတေႃႇထိုင်ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ ႁိုင်လႆႈ 45 ပီမိူင်းယဝ်ႉ။ 

လွင်ႈသြႃႇၸဝ်ႈႁဝ်းပူၵ်းပွင်ၵၢၼ်ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈလႄႈသႃႇသၼႃႇ
ၼႃႈၵၢၼ်ဢၼ်သြႃႇၸဝ်ႈလူင်ႁဝ်းႁဵတ်းမႃးယူႇတႃႇ​​သေႇတႃႇပၢၼ်တႄႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်ၸွႆႈထႅမ်လူႇတၢၼ်းၵၢၼ်​​ၵေႃႇသၢင်ႈဝတ်ႉဝႃး သႃလႃး ​​ၸေႇတီႇ လႄႈ ၵမ်ႉထႅမ်ၵၢၼ်ႁဵၼ်း ၸွမ်းထုင်ႉသၼ်လွႆၵုၼ်ပွၼ် လႄႈ ၼႂ်းမိူင်းတႆးလၢႆလၢႆတီႈ ၼပ်ႉ​​ပေႃးဢမ်ႇလႆႈယဝ်ႉ။ ႁႅင်းၼမ်ႉၸႂ်လႄႈၵႃႈၶၼ်ၼႃႈၵၢၼ်ဢၼ်သြႃႇၸဝ်ႈႁဝ်းလႆႈႁဵတ်းသၢင်ႈမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၼပ်ႉလႆႈ​​သေတႃႉ သဵၼ်ႈမၢႆၼႃႈၵၢၼ်ၵုသူဝ်ႇတၢင်းလီ ၵၢၼ်လူႇယႂ်ႇတၢၼ်းလူင် ဢၼ်သြႃႇၸဝ်ႈလူင်ႁဝ်းႁဵတ်းသၢင်ႈမႃးၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵမ်ႈၽွင်ႈတႄႉ ပဵၼ်ၼင်ႇပႃႈ တႂ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ –

1. တဵၵ်းၶမ်းလူႇတၢၼ်းၵွင်းမူးမူၺ်ႇ​​တေႃႇမိူင်းၵိုင်
2. ၽြႃးတွင်း​​လေႃႇႁဵတ်းတီႈတႃႈလိူဝ်ႇ ဢၼ်မီးၼႂ်းသိမ်ႇဝတ်ႉတိယသထၢၼ်
3. ၸွႆႈပီႈၼွင်ႉသၼဵၼ်းထူပ်း​​ၽေးၽႆးမႆႈပီ 1983/4 မႅၼ်ႈ 7 သႅၼ် ငိုၼ်းမၢၼ်ႈ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ
4. လူႇတၢၼ်းၵႃႈႁဵတ်း​​ႁေႃၶဵင်ႇဝၢၼ်းပရိတ်ႈ 24 ဝၢၼ်ႈ
5. လူႇၽြႃးသႅင်ၶဵဝ် 26 သူႇ တီႈပွႆးလူ​​ႁေႃးပထၢၼ်း ဝတ်ႉသၼဵၼ်း ပီ 1993
6. ဢွၼ်​​ၵေႃႇတင်ႈလႄႈလူႇတၢၼ်းငိုၼ်းၵွင်ၵၢင်တႃႇပွႆးပရိယတ်ႉတိသၼ်လွႆ
7. သႃလႃး​​ၸေႇတီႇလွႆမႆႇ လႄႈ ​​ၸေႇတီႇႁူၺ်ႈၸူႉ 
8. ၸၢၵ်ႈၾႆးၾႃႉဝတ်ႉသၼဵၼ်း
9. မႄးၵုမ်း​​ၵေႃႇမုင်းၼမ်ႉ​​မေႃႇလူင် ဝတ်ႉသၼဵၼ်း
10. ​​​​​တေႃႇလွတ်ႇၼမ်ႉတႃႇဝတ်ႉသၼဵၼ်း ယၢဝ်း 2 လၵ်းၶိုင်ႈ
11. ၼႂ်းပီ 2000 ၼၼ်ႉ ႁႅၼ်းလူႇသွမ်းလူင်ပၼ်​​ပေႃႈၸဝ်ႈ​​ၵေးၸူး တၢၼ်းထိုင် သင်ႇၶၸဝ်ႈ 528 တူၼ်
12. လူႇၽြႃးတီႈဝတ်ႉသၼဵၼ်းထႅင်ႈ 2 သူႇ ၼႂ်းပီ 2003
13. လူႇၽြႃးတႃႇဝတ်ႉလွႆၶူး 1 သူႇ
14. လူႇၽြႃးတႃႇဝတ်ႉ ၵျွင်း​​တေႃႇလၢႆးၶႃႈ 1 သူႇ
15. လူႇၽြႃးတႃႇၵျွင်းၼမ်ႉပႃမုင်း ၵဵင်းတွင်း 3 သူႇ
16. လူႇႁွင်ႈၽြႃးလူင်ၼႂ်းႁူင်းထမ်းလူင်သုဝၼ်ႇၼၽူႇမိ တီႈဝတ်ႉပိတၵၢတ်ႈ ဝဵင်းပၢင်လူင်
17. လူႇၽြႃးတႃႇႁူင်းထမ်းလူင် တီႈဝတ်ႉထၢတ်ႈ​​တေႃႇ ဝဵင်းလွႆလႅမ်
18. ၸတ်းႁႅၼ်းပၢင်ၵၢၼ်ႇ​​တေႃးသြႃႇၸဝ်ႈလူင်ၼႂ်းၸႄႈဝဵင်းမႄႈတႅင် ၵူႈပီ – ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵႂႃႇ ဢၼ်ဢမ်ႇ လႆႈသႂ်ႇသဵၼ်ႈမၢႆတီႈၼႆႈ ​​တေမီးထႅင်ႈယူႇတင်း ၼမ်ယဝ်ႉ။ 

သြႃႇၸဝ်ႈႁဝ်းပဵၼ်ၽူႈၵမ်ႉထႅမ်ပၼ်ႁႅင်းၵၢၼ်ႁဵၼ်း
လွင်ႈဝႃႈသြႃႇၸဝ်ႈႁဝ်းပဵၼ်ၽူႈၵမ်ႉထႅမ်ပၼ်ႁႅင်းၵၢၼ်ႁဵၼ်းၼႆၼၼ်ႉ တူၺ်းဢဝ်ၼႂ်း သဵၼ်ႈမၢႆတၢင်းလီၸဝ်ႈႁဝ်း ဢၼ်လႆႈလၢတ်ႈၼႄမႃးပႃႈၼိူဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉၵမ်ႈၽွင်ႈ​​ၵေႃႈ ႁူႉထိုင်လႆႈငၢႆႈငၢႆႈယူႇ၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ ဢွင်ႈတီႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵမ်ႉၼမ် မီးလွင်ႈၵဵဝ်ႇၵပ်းၵၼ် တင်းၵၢၼ်ႁဵၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ 

လိူဝ်​​သေၸိူဝ်းလၢတ်ႈမႃးယဝ်ႉ ဢၼ်လႆႈႁၼ်သတ်ႉၸႅင်ႈလီတႄႉ ပဵၼ်လွင်ႈသြႃႇၸဝ်ႈႁဝ်းလႆႈ ဢဝ်တင်းႁႅင်းငိုၼ်းယႂ်ႇၼမ်​​သေ သူင်ႇၸဝ်ႈၸၢင်းတႆး 6 ၸဝ်ႈ ၵႂႃႇသိုပ်ႇႁဵၼ်းလိၵ်ႈတီႈမိူင်း သီႇႁူဝ်ႇ(သီႇရိလင်ႇၵႃႇ)လႄးဢိၼ်းတိယ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶဝ်ၸဝ်ႈၸိူဝ်းၼႆႉ ယဝ်ႉလိၵ်ႈ ၸၼ်ႉသုင်ၽႂ်မၼ်း​​သေ သိုပ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်ၽၢႆႇလိၵ်ႈလၢႆးလႄႈၵၢၼ်ပုၼ်ႈၵူၼ်းတင်းၼမ်ဝႆႉယူႇ ​​ၵေႃႉတီႈ​​ၵေႃႉတၢင်း မိူၼ်ၼင်ႇလႆႈႁၼ်တီႈၵႅပ်ႈမၼ်းပႃႈတႂ်ႈၼႆႉယဝ်ႉ

1. ၸဝ်ႈသြႃႇၵၼ်ႇထမႃႇ ၸၢမ်ႇၼူၼ်း – ယဝ်ႉၸၼ်ႉထမ်ႇမႃႇၸရိယ ၽၢႆႇတႆး ၽၢႆႇမၢၼ်ႈ လႄႈ ၸၼ်ႉ MA မိူင်းသီႇရိလင်ႇၵႃႇ​​၊ မိူဝ်ႈလဵဝ် ပဵၼ်ၸဝ်ႈၵႂၢၼ်းဝတ်ႉ​​ဝေႇလုဝၼ်ႇ တီႈဝဵင်းၵႃႇလိ၊
2. ၸဝ်ႈသြႃႇၼၼ်ႇ​​တေႃးၽႃႇသ – ယဝ်ႉၸၼ်ႉ BA မိူင်းသီႇရိလင်ႇၵႃႇ​​၊ မိူဝ်ႈလဵဝ် ပဵၼ်ၸဝ်ႈၵႂၢၼ်းဝတ်ႉလူင်ၶူဝ်လမ် တီႈဝဵင်းၶူဝ်လမ်၊
3. ၸဝ်ႈၶူး Dr ပၺ်ႇၺႃႇသီႇရိ သၢႆပွၼ် – ယဝ်ႉၸၼ်ႉထမ်ႇမႃႇၸရိယ ၽၢႆႇတႆး ၽၢႆႇမၢၼ်ႈ ၸၼ်ႉ MA မိူင်းသီႇရိလင်ႇၵႃႇ လႄႈ ၸၼ်ႉပႃႇရၵူႇ (PhD) မိူင်းဢိၼ်းတိယ၊ မိူဝ်ႈလဵဝ်ပဵၼ်ၶူးသွၼ်လူင်ၸဝ်ႈၼိုင်ႈ တီႈ​​ၵေႃးလိၵ်ႉသႃႇရိပုတ်ႉတ ဝဵင်းမူႇ​​ၸေႈ၊
4. ၸဝ်ႈၶူးၶၼ်ႇတီႇၸႃႇရ (မိူင်းသူႈ) – ယဝ်ႉၸၼ်ႉထမ်ႇမႃႇၸရိယ ၽၢႆႇတႆး ၽၢႆႇမၢၼ်ႈ လႄႈ ၸၼ်ႉ MA မိူင်းသီႇရိလင်ႇၵႃႇ၊ မိူဝ်ႈလဵဝ်ပဵၼ်ၶူးသွၼ်လူင်ၸဝ်ႈၼိုင်ႈ တီႈဝတ်ႉ ပိတၵၢတ်ႈ ဝဵင်းပၢင်လူင်၊
5. Dr ၸၢႆး​​ၸေႃးတိၵ ၶိူဝ်းယိုၼ်း – ယဝ်ႉၸၼ်ႉထမ်ႇမႃႇၸရိယ ၽၢႆႇတႆး ၽၢႆႇမၢၼ်ႈ ၸၼ်ႉ MA မိူင်းသီႇရိလင်ႇၵႃႇ လႄႈ ၸၼ်ႉပႃႇရၵူႇ (PhD) တီႈမိူင်းဢင်းၵိတ်း၊ မိူဝ်ႈလဵဝ် ပဵၼ်ၽူႈယိပ်းၵမ်လၢႆၽၢႆႇ တႃႇႁူင်းတူၺ်းလိၵ်ႈ SOAS Library တီႈၸၼ်ႉၸွမ်လၼ်ႇတၼ်ႇ၊
6. ၸၢႆးဢိၼ်ႇတႃႇၸႃႇရ ပိုၼ်းၶိူဝ်း – ယဝ်ႉၸၼ်ႉ BA လႄႈ MA မိူင်းသီႇရိလင်ႇၵႃႇ​​၊ မိူဝ်ႈလဵဝ် ပဵၼ်ၶူးသွၼ်ၼႂ်းႁူင်းႁဵၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈတီႈၼိုင်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

ၼႃႈၵၢၼ်သႃႇသၼႃႇ ဢၼ်သြႃႇၸဝ်ႈလူင်ႁဝ်းပူၵ်းပွင်ႁဵတ်းသၢင်ႈယူႇၵူႈမိုဝ်ႉၵူႈဝၼ်းတႄႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်လုမ်းလႃး​​ၵေႃႇသၢင်ႈဝတ်ႉတိယသထၢၼ် မႄႈတႅင်၊ ၸူဝ်ႈပၢၼ်သြႃႇၸဝ်ႈႁဝ်းပဵၼ်ၸဝ်ႈဢႃးဝၢတ်ႉ(ၸဝ်ႈၵႂၢၼ်းဝတ်ႉ)ၼႆႉ ၼႃႈၵၢၼ်ႇတႃၵျွင်း​​ၵေႃႈ ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇႁိူဝ်ႈႁိူင်းတိူဝ်းတွၼ်းၶႅမ်ႉလႅပ်ႈတႄႉတႄႉ။ ယဝ်ႉ​​ၵေႃႈ ပဵၼ်ႁူမ်ႈၽူၺ်းတႃႇၵူၼ်းတင်းၼမ်လႆႈပိုင်ႈ ဢဝ်ၸဵမ်ပီႈၼွင်ႉၵူၼ်းမိူင်း ၵူၼ်းထႆး လုၵ်ႉတီႈၵႆပႆတီႈယၢဝ်း​​သေ မႃးႁွတ်ႈမႃးထိုင်။ ၼႂ်းၶၢဝ်းမွၵ်ႈသၢဝ်းပီမႃးၼႆႉ လႆႈႁၼ်ပီႈၼွင်ႉတႆးယၢၼ်မိူင်း ႁူမ်ႈၸဵမ်ၽူႈယႂ်ႇၵူၼ်းလူင်တႆး တင်းၼမ် ဢွၼ်ၵၼ်မႃးႁူမ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်လူႇၵၢၼ်တၢၼ်းလႄႈၵၢၼ်ယုၵ်ႉယွင်ႈၾိင်ႈငႄႈတႆး ၵိုၼ်းယႂ်ႇၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၶႅမ်ႉလႅပ်ႈတိူဝ်းတွၼ်းမႃးယူႇၵူႈပီယဝ်ႉ။

ၽိုၼ်ဢိင်
ပပ်ႉၶၢဝ်းတၢင်း 100 ပီ ဝတ်ႉတိယသထၢၼ် 1909-2009၊ မႄႈတႅင် ၵဵင်းမႆႇ မိူင်းထႆး၊ ဢိတ်ႇဢွၵ်ႇ မိူဝ်ႈပီ 2009။